Profesor Univerziteta Crne Gore Rade Šarović upozorava na to da je savremeni život promijenio društveni smisao bračne zajednice, a da ekonomska nesigurnost i digitalizacija dodatno doprinose razvodima.
Podgorički matičari do sredine oktobra stavili su potpis na 739 sklopljenih brakova, dok su sudije Osnovnog suda pečatirale 219 razvoda, s tim da nije riješeno oko 130 predmeta, proizilazi iz odgovora koje su “Vijestima” dostavili iz lokalnih organa i institucija.
Prema tim podacima, razvedeno je oko 30 odsto brakova, a još drastičnije brojke zabilježene su lani u glavnom gradu kada se sudski rastala gotovo polovina – sklopljeno je 750 brakova, a razvedeno 360.
Ti podaci, upozorava profesor Filozofskog fakulteta Univerziteta Crne Gore (UCG) Rade Šarović, posljedica su “savremenog pogleda na svijet, koji je donio promjenu društvenog smisla braka, prema kojoj bračna veza dvoje ljudi više nije osnovna društvena institucija reprodukcije i ekonomskog saveza, već emocionalni i simbolički projekat samorealizacije”.
Naglašava i da se mora istaći odnos potpunog nepovjerenja prema nestabilnom tržištu rada koji, tvrdi, kod supružnika stvara “stalni stres i nesigurnost”.
To se, opominje profesor Šarović, “posebno odnosi na siromašnije slojeve društva, gdje je životna nesigurnost najveća, a stopa razvoda raste zbog strukturne krize ekonomskog opstanka”.
Kao razloge za prilično veliki broj razvoda, Šarović još navodi i digitalizaciju i savremene medije, koji “mijenjaju način na koji društvo doživljava brak, bliskost, komunikaciju, ali i vjernost”, ali i činjenicu da društvo više “ne pruža ni minimum kolektivne podrške održanju braka”.
Prema podacima Uprave za statistiku (Monstat), u Crnoj Gori su lani sklopljena 2.852 braka, a pravosnažno su okončana 853.
BRAK KAO DODATNI EKONOMSKI RIZIK
Iz Sekretarijata za lokalnu samoupravu i saradnju sa civilnim društvom Glavnog grada kazali su da je od sklopljenih 739 brakova u Podgorici, 602 bilo između crnogorskih državljana. Istakli su da je brakova između stranih i crnogorskih državljana sklopljeno ukupno 116. Brakova između stranaca je, do sredine oktobra, bilo 21.
Iz Sekretarijata kojim upravlja Slađana Anđušić rečeno je “Vijestima” da su crnogorski državljani lani sklopili 604 braka. Između državljana Crne Gore i stranaca za isti period, rekli su, zaključen je 121 brak.
Prošle godine je sklopljeno 25 brakova u kojima su partneri strani državljani.
Kada je riječ o razvodima, iz podgoričkog Osnovnog suda kazali su da su prošle godine u radu imali 556 predmeta, od čega je riješeno 360.
“Neriješeno je 196 predmeta. Za ovu godinu, zaključno sa 20. oktobrom, ukupno je bilo 357 predmeta, od čega je riješeno 219, a neriješeno 138. Ovaj sud nema podatke niti vodi posebne evidencije o dužini trajanja braka prije razvoda”, precizirali su iz institucije, kojom rukovodi Željka Jovović.
Šarović za “Vijesti” objašnjava da je, kada se govori o učestalim razvodima brakova, važno razmotriti “promjenu društvenog konteksta crnogorskog društva”.
“I izdvojiti ranije razloge koji su dovodili, ali i dalje dovode do razvoda braka – zdravstvene razloge, nekompatibilnost partnera, individualizaciju, emancipaciju žena, promjene vrednosnih sistema, seksualna i natalitetna dekompozicija braka i tome slično. Nakon toga je, sa sociološkog stanovišta, neophodno identifikovati nove društvene pojave koje danas uslovljavaju porast razvoda u našoj zemlji. Jedna od njih je ekstremno brza strukturna transformacija ekonomske osnove crnogorske porodice, koja se danas karakteriše ekonomskom nejednakošću i nezavisnošću članova domaćinstva. Onog trenutka kada je brak prestao da obezbjeđuje materijalnu sigurnost supružnicima i postao dodatni izvor ekonomskog rizika, opala je i njegova stabilnost”, kazao je Šarović.
2.852 braka su sklopljena prošle godine, a pravosnažno okončanih razvoda je 853, podaci su Monstata
Pored tog, ekonomskog razloga, Šarović ističe i da je “došlo do promjena u ravnoteži moći između partnera u porodici, gdje se, umjesto ranije pominjane emancipacije žena, kao razlog javlja sveobuhvatna transformacija rodnog režima moći muškarca u porodici.
“Dakle, žene već odavno ne prihvataju tradicionalne oblike podređenosti, a muškarci, u novom odnosu snaga, nijesu uspjeli da izgrade jasno definisanu novu poziciju u porodičnoj strukturi. Normativna praznina koja se u tom kontekstu javlja, uvodi partnere u sukobe oko uloga, očekivanja i identiteta, što se može tumačiti kao totalna kriza patrijarhalnog ugovora i erozija autoriteta u tradicionalnoj Crnoj Gori”, objasnio je Šarović.
RAZVOD JE I TRAGEDIJA DRUŠTVA
Prema profesoru UCG, digitalizovano doba i savremeni mediji mijenjaju način na koji društvo doživljava brak, bliskost, komunikaciju, ali i vjernost. Ističe da u medijskom prostoru danas postoji trajna izloženost “alternativnim partnerima i idealizovanim slikama ljubavi, koje stvaraju nerealna očekivanja kod supružnika”.
“Dakle, život u vremenu vještačke inteligencije i nove internet kulture (dejting aplikacija, društvenih mreža, sajtova za prodaju intimnosti) dovodi do stalnog poređenja sa drugim ljudima, što definitivno razgrađuje osjećaj zadovoljstva i trajnosti odnosa između partnera”.
Odgovarajući na pitanje da li društvo olako shvata instituciju braka ili kao stvar prošlosti, Šarović apostrofira da šire društvo više “ne pruža ni minimum kolektivne podrške održanju braka”.
“Pa brak postaje privatna stvar između dva supružnika. Navedena privatizacija, u većini slučajeva, čini brak ranjivim, jer više ne postoje društveni mehanizmi koji bi amortizovali konflikte i stalne krize zajedničkog života kroz koje prolaze partneri. Ovo se posebno odnosi na velike urbane sredine u kojima je stopa razvoda najveća i gdje dominiraju individualni ritmovi života, te potpuna izolacija pojedinaca i porodica. Sociološki posmatrano, to znači da gubitak širih rodbinskih i prijateljskih veza povećava pritisak na brak, čime se on dodatno destabilizuje”, rekao je Šarović.
Ističe da razvod braka “nije samo lična tragedija partnera i njihove djece”, već “vrlo opasna situacija po crnogorsko društvo”.
“Brak gubi funkciju stabilizatora društvenog poretka i postaje marginalna, socijalna konstrukcija koja je podložna promjeni čim lična očekivanja partenera prestanu da budu usklađena. Na ovaj način dolazi do demografske erozije društva, mijenjaju se vrijednosne norme i pravila ponašanja i daje pogrešan obrazac ponašanja mladim naraštajima, koji uz frustracije nakon razvoda roditelja, obično u životu slijede njihov primjer”, rekao je Šarović.
Život u vremenu vještačke inteligencije i nove internet kulture (dejting aplikacija, društvenih mreža, sajtova za prodaju intimnosti) dovodi do stalnog poređenja sa drugim ljudima, što definitivno razgrađuje osjećaj zadovoljstva i trajnosti odnosa između partnera, kazao je profesor Šarović.
Odbornici svjedoci za 37,50 do 75 eura
Prema podacima Sekretarijata za lokalnu samoupravu i saradnju sa civilnim društvom, odbornici koji prisustvuju vjenčanjima u zgradi Skupštine su: Ksenija Aranitović, Vladan Arsović, Nermin Abdić, Milivoje Brković, Dragutin Vučinić, Mitar Vuković, Adi Jakupović, Milena Jovović, Miloš Krstović, Mirza Krnić, Pavle Ljumović, Ljiljana Maraš, Ivana Mašković, Miloš Mašković, Anđela Mićović, Ranko Milić, Jelena Milošević, Žaklina Oštir, Mitar Paunović, Mirjana Radulović, Boban Radević, Filip Terzić, Tamara Crnogorčić, Stefan Šaponjić, Maša Šturanović, Mitar Šušić i Drago Šundić.
“Visina nadoknade za prisustvo vjenčanjima u Sali tokom radnih dana iznosi 25 eura. Tokom vikenda u Sali ona iznosi 37,50 eura. Prisustvo vjenčanjima u restoranima tokom radnih dana iznosi 50, a za dane vikenda 75 eura. Za prisustvo vjenčanjima za dane državnih i vjerskih praznika nadoknada se uvećava za 100 procenata”, kazali su “Vijestima”, dodajući da iznos naknade “ne zavisi od broja obavljenih vjenčanja”.
Izvor: ND Vijesti
